Από το take-make-waste στην κυκλική οικονομία

Για χρόνια, οι επιχειρήσεις λειτουργούσαν σύμφωνα με την παραδοσιακή γραμμική οικονομία, η οποία έχει μια γραμμική ροή αγαθών γνωστή και ως "take-make-waste” (προμήθεια, παρασκευή, απόρριψη), αλλά στο πέρασμα του χρόνου όλο και πιο σαφές ότι χρειαζόμαστε μια ριζική μεταμόρφωση του τρόπου με τον οποίο δραστηριοποιούμαστε επιχειρηματικά, αν θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα βιώσιμο μέλλον. Ενώ το φθηνό εργατικό δυναμικό στις αναπτυσσόμενες χώρες μπορεί να τροφοδοτεί την ανάπτυξη και να αυξάνει τα ποσοστά κατανάλωσης, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η πίεση στους φυσικούς πόρους απαιτεί σημαντική αλλαγή στις διαδικασίες παραγωγής και στις οικονομίες που βασίζονται σε αυτές.

Ο κόσμος στον οποίο ζούμε έχει πεπερασμένους πόρους, αυτό έχει οδηγήσει σε μια κρίση, όπου έχουμε καταναλώσει τους πόρους ταχύτερα από ό,τι η φύση μπορεί να τους αναγεννήσει. Η Ημέρα Υπέρβασης της Γης είναι η ημέρα κατά την οποία έχουμε καταναλώσει περισσότερους πόρους από όσους μπορεί να παρέχει ο πλανήτης μας με βιώσιμο τρόπο για το έτος. Το 2010, ήταν στις 21 Αυγούστου και κάθε χρόνο γίνεται όλο και νωρίτερα, το 2022 ήταν στις 28 Ιουλίου.

Σε αντίθεση με το οικονομικό χρέος που μπορεί να αναδιαρθρωθεί ή να αμβλυνθεί μέσω της διαχείρισης, το χρέος που συσσωρεύουμε με τη φύση δεν μπορεί. Δεν υπάρχει οικονομικό παραθυράκι ή οδός διαφυγής, πρέπει να πληρώσουμε τις οφειλές μας. Οι εταιρείες λειτουργούν με βάση δύο λανθασμένες υποθέσεις: ότι η Γη έχει άπειρους πόρους και ικανότητα απορρόφησης αποβλήτων. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι η Γη έχει πεπερασμένους πόρους και ότι η φιλοσοφία μας "πάρε-φτιάξε-απόβλητα" έχει τοξινώσει τη γη και τα νερά του πλανήτη μας, οδηγώντας μας σε κρίση. Η σημερινή διαδικασία παραγωγής είναι αναποτελεσματική και σπάταλη, με περισσότερο από το 90% όλων των φυσικών πόρων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή διαρκών αγαθών να σπαταλώνται μέχρι το σημείο πώλησης. Αυτό πρέπει να αλλάξει γρήγορα.

Σε αυτό το σημείο έρχεται το μοντέλο της κυκλικής οικονομίας. Η κυκλική οικονομία είναι ένα οικονομικό σύστημα που στοχεύει στην εξάλειψη των αποβλήτων και στη δημιουργία ενός συστήματος κλειστού κύκλου, όπου οι πόροι διατηρούνται σε χρήση για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Η έννοια της κυκλικής οικονομίας υπάρχει εδώ και δεκαετίες, αλλά μόλις τα τελευταία χρόνια έχει κερδίσει σημαντική προσοχή από τις επιχειρήσεις, τις κυβερνήσεις και τους ιδιώτες.

Το μοντέλο της κυκλικής οικονομίας παρουσιάζει έναν καλύτερο τρόπο διαχείρισης των πόρων, ο οποίος ωφελεί τις επιχειρήσεις, την οικονομία και τον πλανήτη. Το μοντέλο αυτό βασίζεται σε τρεις αρχές: σχεδιασμός χωρίς απόβλητα και ρύπανση, διατήρηση των προϊόντων και των υλικών σε χρήση και αναγέννηση των φυσικών συστημάτων.Το γραμμικό μοντέλο "πάρε - κάνε - απόβλητα" ήταν ο κανόνας στις επιχειρήσεις για πάρα πολύ καιρό και οδήγησε σε περιβαλλοντικά προβλήματα όπως η ρύπανση, η κλιματική αλλαγή και η εξάντληση των πόρων. Με το μοντέλο της κυκλικής οικονομίας, οι επιχειρήσεις μπορούν να μειώσουν τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις και, ταυτόχρονα, να δημιουργήσουν οικονομικές ευκαιρίες.

Οφέλη της κυκλικής οικονομίας

Αποδοτικότητα των πόρων: Στην κυκλική οικονομία, οι επιχειρήσεις στοχεύουν να διατηρούν τους πόρους σε χρήση για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Αυτό οδηγεί στην αποδοτικότητα των πόρων, η οποία μπορεί να μειώσει το κόστος και να βελτιώσει την κερδοφορία.

Νέες πηγές εσόδων: Η κυκλική οικονομία μπορεί να δημιουργήσει νέες ροές εσόδων για τις επιχειρήσεις. Για παράδειγμα, μια εταιρεία μπορεί να αρχίσει να ανακυκλώνει απόβλητα και να τα πουλάει ως πρώτες ύλες σε άλλες εταιρείες.

Ανταγωνιστικό πλεονέκτημα: Η εφαρμογή ενός μοντέλου κυκλικής οικονομίας μπορεί να δώσει στις επιχειρήσεις ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Οι πελάτες ευαισθητοποιούνται όλο και περισσότερο σε περιβαλλοντικά ζητήματα και είναι πιο πιθανό να υποστηρίξουν επιχειρήσεις που λειτουργούν με βιώσιμο τρόπο.

Ανθεκτικότητα: Η κυκλική οικονομία μπορεί να καταστήσει τις επιχειρήσεις πιο ανθεκτικές σε εξωτερικούς κλυδωνισμούς. Διατηρώντας τους πόρους σε χρήση και μειώνοντας τα απόβλητα, οι επιχειρήσεις μπορούν να μειώσουν την έκθεσή τους στην αστάθεια των τιμών των βασικών εμπορευμάτων.

Θετικός περιβαλλοντικός αντίκτυπος: Το μοντέλο της κυκλικής οικονομίας στοχεύει στη μείωση των αποβλήτων, της ρύπανσης και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, οδηγώντας σε θετικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο

Οι επιχειρήσεις έχουν επίσης να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στη μετάβαση σε ένα μοντέλο κυκλικής οικονομίας. Πρέπει να σχεδιάζουν προϊόντα με κυκλική νοοτροπία, χρησιμοποιώντας υλικά που μπορούν εύκολα να ανακυκλωθούν ή να επαναχρησιμοποιηθούν. Πρέπει να συνεργαστούν για τη δημιουργία κλειστών αλυσίδων εφοδιασμού που ελαχιστοποιούν τα απόβλητα και μεγιστοποιούν τη χρήση των πόρων. Και πρέπει να επενδύσουν σε νέες τεχνολογίες και διαδικασίες που μπορούν να τους βοηθήσουν να επιτύχουν αυτούς τους στόχους.

Εν κατακλείδι, το μοντέλο της κυκλικής οικονομίας παρουσιάζει μια συναρπαστική ευκαιρία για τις επιχειρήσεις όλων των μεγεθών να λειτουργούν με πιο βιώσιμο και υπεύθυνο τρόπο. Με την απομάκρυνση από το παραδοσιακό μοντέλο "παίρνω-φτιάχνω-απόβλητα" και την υιοθέτηση μιας πιο κυκλικής προσέγγισης, οι επιχειρήσεις μπορούν να μειώσουν τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις, να δημιουργήσουν νέες πηγές εσόδων και να συμβάλουν σε ένα πιο βιώσιμο μέλλον. Παρόλο που η μετάβαση μπορεί να μην είναι εύκολη, τα οφέλη είναι σαφή και οι επιχειρήσεις που θα υιοθετήσουν τώρα την κυκλική οικονομία θα είναι σε καλύτερη θέση για να ευημερήσουν στο μέλλον.

Photo : Vlada Karpovich

Τάσος Τσακάλης